Vielha, 17 de junh de 2018.- Eth Mgfc. Sindic d’Aran Carlos Barrera e eth Hble. Ernest Maragall, conselhèr d’Accion Exteriora, Relacions Institucionaus e Transparéncia dera Generalitat de Catalonha, acompanhadi des conselhèrs e conselhères dera institucion aranesa, an presidit es actes de celebracion dera Hèsta d’Aran, que commemòre era restitucion deth Conselh Generau d’Aran e era recuperacion des sòns drets e privilègis, hè 27 ans.
Eth 17 de junh de 1991 se celebrèren es prumères eleccions ath Conselh Generau d’Aran. D’acòrd damb çò qu’establie er article 11 dera Lei 16/1990. Aran se dividís en sies circonscripcions, que se corresponen damb es sòns terçons istorics.
Eth nombre de conselhèrs e conselhères a escuélher en cadun des terçons ei eth següent: Pujòlo: dus membres; Arties e Garòs: dus membres; Castièro: quate membres; Marcatosa: un membre; Lairissa: un membre e Quate Lòcs: tres membres.
En 1313 eth rei Jaime II autregèc as aranesi eth conjunt de privilègis denominadi “Era Querimònia”, veritabla Carta Magna d’Aran, ratificada per toti es reis enquia Fernando VII.
Es actes dera Hèsta d’Aran an començat ena sedença deth Conselh Generau d’Aran damb era recepcion oficiau deth sindic d’Aran a totes es autoritats e convidadi, en tot contunhar damb era desfilada des pendons amiadi pes representants de cada terçón enquiath Santuari dera nòsta Senhora de Mijaran. Entàs 11.00 ores s’a celebrat era missa solemna ena glèisa de Mijaran.
Es actes de celebracion dera Hèsta d’Aran an compdat damb era participacion de toti es conselhèrs e conselhères deth plen deth Conselh Generau d’Aran, des bailes e presidents pedanis dera Val d’Aran, eth secretari d’Administracions Locaus e Relacions damb Aran, Miguel Angel Escobar, eth director generau de Politiques de Montanha e de Litorau, Albert Alins, era senadora per Lhèida, Anna Azamar, e es deputats deth Parlament de Catalonha, Anna Geli, Aurora Madaula, Francesc Viaplana e Javier Rivas, tanben a assistit Danielle Panatier, vice-presidenta de Torisme dera Communauté de communes Pyrénées HautGaronnaises, Serge Larqué, vice-president de Développement dera Communauté de communes Pyrénées Haut Garonnaises e Txomin Elizondo, director dera Communauté de communes Cagira Garonne Salat, entre d’auti.
Enes parlaments institucionaus, eth sindic d’Aran Carlos Barrera, dempús de desirar bona Hèsta d’Aran a toti es assistents, expliquèc que “des deth 13 de junh de 2017 non s’a pogut amassar era comission bilaterau entre eth Govèrn dera Generalitat e eth Conselh Generau d’Aran pera aplicacion der article 155, per çò qu’a demanat tornar a repréner eth dialòg entà iniciar es accions de desvolopament dera Lei d’Aran, en tot dar prioritat ara publicacion des traspassi acordadi en junh de 2017, sustot es mès urgents, restacadi damb Salut e Benéster Sociau, coma son er increment dera partida pressupostària entara gestion de transpòrt e emergéncies sanitàries de Pompièrs e Emergències dera Val d’Aran, era cofinanciacion dera gestion dera naua residéncia geriatrica deth Baish Aran de Sant Joan de Les, e impulsar eth nau modèl de finançament deth Conselh Generau d’Aran que ja aurie d’auer començat a aplicar-se enguan 2018, entà que sigue ua realitat der an pròplèu”.
Eth sindic d’Aran, qu’a agut “un arrebrembe entàs politics catalans absenti”, destaquèc qu’era aplicacion deth 155 paralisèc absoludaments es relacions entre eth Conselh Generau d’Aran e era Generalitat de Catalonha, per çò qu’a volut “arregraïr as responsables des departaments era mantenença des relacions entara gestion deth dia a dia, maugrat era inexisténcia de govèrn”.
Eth conselhèr d’Accion Exteriora, Relacions Institucionaus e Transparéncia dera Generalitat de Catalonha, Ernest Maragall, ath sòn còp, a reafirmat qu'”auem de reflexionar amassa e compartir un camin de futur entath conjunt de Catalonha damb absolut respècte as drets, caractèr e istòria dera Val d’Aran “. Maragall, tanben s’a referit as “efèctes desastrossi”, didec, dera aplicacion der article 155 dera Constitucion, damb “perjudicis fòrça cèrti ena relacion entre Aran e Catalonha, en tot ahíger qu'”ei ora de repréner era normalitat e trabalhar e campar ath futur damb confidança, damb cèrta ambicion des drets qu’a arreconeishudi era Val d’Aran e veir com les podem enfortir, protegir e ampliar”.
En tot hèr-se referéncia ara proïbicion der emplec preferent der aranés ena administracion, eth conselhèr a manifestat qu'”ei ua fauta de respècte e un error politic, ath delà d’un grèuge explicit as drets d’Aran, en tot contravier çò qu’ei naturau coma prumèra realitat sociau e institucionau d’un país. ”
25 ans des simbèus dera Val d’Aran
Es actes dera Hèsta d’Aran tanben an servit enguan entà commemorar per un costat eth 25au aniversari der escut deth Conselh Generau d’Aran e dera bandèra, e per d’aute, eth 20au aniversari des concèrts deth Romanic Musicau. Ath finalizar era missa ena glèisa de Ntra. Senhora de Mijaran, Angel Claveria Aner, membre dera seccion de Istória der Institut d’Estudis Aranesi a hèt era explicacion istorica d’aguesti simbèus.
Eth Cicle Romanic Musicau ei ua formula que combine explicacions sus es glèises romaniques dera Val d’Aran damb concèrts de musica classica, que ja hè 20 ans que se celèbren. Per aguest motiu, es mainatges e mainades des escòles de musica dera Val d’Aran an interpretat era cançon “Adius Val d’Aran”, que cantaràn aguest estiu enes sues actuacions abans des concèrts.
D’autra banda, enguan per prumèr còp es assistents as actes de celebracion dera Hèsta d’Aran an pogut cantar er imne d’Aran “Montanhes Araneses” gràcies ar enregistrament qu’an hèt es grops musicaus aranesi Es Corbilhuèrs e Sarabat Aran.
Era celebracion dera Hèsta d’Aran 2018 a acabat coma ei tradicionau damb dances araneses.
