Inauguracion dera exposicion “Se’n parlave… i n’hi havie” en Ecomusèu Çò de Joanchiquet de Vilamòs

Es prumères bruishes d’Euròpa èren deth Pirenèu, les jutjaue eth pòble, non era Inquisicion, s’exiliauen entà protegir-se e se n’eretaue era ‘reputacion’ per via mairau

Vielha, 21 de junh de 2019.- Eth Musèu dera Val d’Aran en collaboracion damb eth Hilat de Musèus des Tèrres de Lhèida e Aran presente des d’aué e enquiath 30 d’agost era exposicion “Se’n parlave … i n’hi havie”, ua mòstra itineranta sus eth fenomèn dera bruisheria enes Terres de Ponent e eth Pirenèu. Era mòstra illustre es resultats dera investigacion sus era bruisheria que s’a amiat a tèrme entre eth 2015 e eth 2017.

Ara inauguracion dera exposicion a assistit eth sindic d’Aran, Paco Boya, eth baile de Vilamòs e conselhèr, Oriol Sala, e era directora deth Musèu dera Val d’Aran, Carla del Valle, entre d’auti.

D’entre es principaus conclusions dera investigacion e qu’illustre era exposicion que n’ei comissari er istorian e professor dera Universitat de Barcelona (UB) Pau Castell, s’extrè que quauqui uns des prumèrs jutjaments europèus sus bruisheria sigueren en Pirenèu, concrètaments enes Vals d’Àneu e qu’es hemnes acusades de bruisheria en Catalonha èren soslinhades e perseguides pes sòns vesins e non pera Inquisicion, ath contrari de çò que se pensaue enquiara. Era ‘reputacion de bruisha’ s’eretaue per via mairau e en Pirenèu era caça de bruishes ère recurrent, qu’enes comarques dera Plana ère puntuau.

Era exposicion explique que se pòt diferenciar claraments dus airaus: per un costat eth Pirenèu (Palhars, Alt Urgelh e Aran a on era bruisheria ei fòrça mès presenta e semblanta ara documentacion istorica, es jutjaments per bruisheria deth sègle XV, XVI e XVII) e per d’aute, era plana, a on còste trobar gent qu’arrebrembe bric.

Era iniciatiua a ua pretension scientifica e presente era bruisheria coma fenomèn sociau e scientific en Ponent e eth Pirenèu. Er estudi a compdat damb ua equipa formada per investigadors des desparièrs territòris: Tòni Escala, Sara Arjó e Elisa Ros (Val d’Aran) Núria Morelló (Plana de Lhèida) Carlos Guardia (Alt Urgelh), Oriol Riart (Palhars Sobirà), Miquel Bailach (Palhars Jussà), Marcelino Corominas (Solsonès).

Era exposicion combine es dues vessants qu’a abordat era investigacion: era istorica e era etnologica. Atau per exemple, se pòden escotar desparièrs audios, entre eri es de persones qu’an viscut eth fenomèn dera bruisheria en prumèra persona. Tanben se pòden trobar objèctes que s’an utilizat entà protegir-se coma amulets, e se mòstren documents istorics e materiau qu’illustre es desparières conclusions dera investigacion.

Era exposicion compde damb materiau didactic, especiuaments adaptat entà mainatges e mainades entre 5 e 14 ans. Eth materiau ei concebut entà aufrir un guardar mès transversau coma era paur, era libertat o era diferéncia tostemp damb un punt de vista d’educacion de genre.

Era exposicion “Se’n parlave … i n’hi havie” se poderà visitar deth 21 de junh ath 30 d’agost en Ecomusèu Çò de Joanchiquet de Vilamòs.