• En aguest an 2020 se complissen 30 ans dera aprobacion dera prumèra Lei d’Aran e, damb motiu d’aguest aniversari, es govèrns d’Aran e Catalunya aprovèren, ena Comission Bilaterau dera passada setmana, ua declaracion entà impulsar er autogovèrn des aranesi e eth reconeishement ara singularitat d’Aran

Enguan se complissen 30 ans dera aprobacion per part deth Parlament de Catalunya dera prumèra Lei d’Aran, era Lei 16/1990, de 13 de junhsèga, sus eth regim especiau dera Val d’Aran.

Des d’un prumèr moment, aguesta Lei representaue eth reconeishement per part dera Generalitat dera singularitat deth pòble aranés, dera sua lengua e dera sua capacitat d’autogovèrn. Aguesta norma siguec reformada en an 2015 mejançant era aprobacion dera Lei 1/2015, de 5 de hereuèr, deth regim especiau d’Aran, qu’aué ei encara en vies de desplegament.

Pendent era celebracion dera darrèra Comission Bilaterau entre era Generalitat de Catalunya e eth Conselh Generau d’Aran, eth passat diuendres 31 de gèr, presidida peth sindic d’Aran, Francés Boya, e era conselhèra de Presidéncia, Meritxell Budó, s’aprovèc ua declaracion a on s’hè a constar que:

1. Aran ei ua entitat territoriau singulara segontes se reconeish en Estatut d’Autonomia de Catalunya e ena lei reguladora deth sòn regim especiau.
2. Er Estatut d’Autonomia de Catalunya reconeish era existéncia deth pòble aranés ath quau se reconeish er exercici der autogovèrn mejançant eth pròpri Estatut, eth Conselh Generau d’Aran e es autes institucions pròpries.
3. Era singularitat d’Aran coma entitat territoriau se manifèste en hèt deth reconeishement deth sòn autogovèrn e ena sua non-inclusion en cap de division territoriau de Catalonha que non sigue eth madeish Aran.

“Era declaracion des 30 ans dera prumèra Lei d’Aran mos emplace as govèrns de Catalunya e Aran a trabalhar de forma conjunta pendent aguesti sies pròplèu mesi tà hèr ua valoracion de quin a estat eth procés d’implantacion deth pròpri autogovèrn des aranesi”, afirmaue eth sindic d’Aran, en tot híger que: “mos cau analizar quini son aqueri airaus enes que se pòt melhorar pr’amor que dejà i a uns quauqui que son traspassadi mès dilhèu mos auriem de plantejar eth traspàs d’auti enes pròplèus mesi”.

Quauqui des objectius d’aguesta declaracion conjunta son era non-equiparacion d’Aran as ens locaus, balhar mès nauta efectivitat ath regim juridic pròpri d’Aran, incrementar er autogovèrn deth territòri o impulsar naui decrets de traspassi de competéncies.