• Es govèrns de Catalunya e Aran an signat ua declaracion conjunta entà consolidar er autogovèrn aranés e era sua singularitat en tot impulsar eth sòn reconeishement juridic e administratiu a trauèrs des reformes de besonh en aguesti encastres.

• En marc dera Comission Bilaterau s’a constituït formauments tanben era Taula d’Abitatge Generalitat-Conselh Generau qu’a d’impulsar accions e politiques concrètes entà solucionar era grèu problematica que viu era Val d’Aran en aguest ahèr.

Era Comission Bilaterau entre Generalitat de Catalunya e Conselh Generau d’Aran s’a amassat aué ena sedença dera maxima institucion aranesa ena prumèra trobada d’aguest organ d’ençà dera entrada deth nau govèrn dera Generalitat. Aguesta amassada, presidida pera sindica d’Aran, Maria Vergés, e peth conselhèr dera presidéncia dera Generalitat, Albert Dalmau, a dat lum verda a diuèrsi acòrds de grana trascendéncia entà Aran e era sua ciutadanetat.

Pendent es darrèri mesi, era sindica d’Aran a mantengut trobades damb bona part deth govèrn dera Generalitat, en tot començar peth pròpri president Illa, entà poder auançar en ahèrs tant importantes entara Val d’Aran coma son eth sistèma de finançament, es traspassi competenciaus coma er espòrt o era atencion sociau, e er abitatge.

ABITATGE

Atau donc, era Comission Bilaterau Generalitat de Catalunya-Conselh Generau d’Aran a dat lum verda ara constitucion formau dera Taula d’Abitatge entre andús govèrns, qu’a de perméter arténher solucions efectives ara grèu crisi provocada pera manca d’abitatge assequible en Aran, en tot dar gessuda as diuèrses propòstes deth Plan d’Abitatge dera Val d’Aran, dessenhat damb bona part des ajuntaments aranesi. En aguest sens tanben, era sindica d’Aran a insistit en besonh de que “ua part des abitatges previsti en programa d’abitatge public impulsat peth govèrn dera Generalitat, se bastisquen en territòris coma era Val d’Aran e era rèsta deth Pirenèu”. Atau madeish, aguesta comission abordarà eth traspàs competenciau en matèria d’urbanisme.

TRASPÀS EMERGÉNCIES

Un des acòrds dera Comission Bilaterau a estat tanben eth dera creracion d’ua comission de seguiment deth traspàs en gestion d’emergéncies e proteccion civila. Dus ans dempús de qu’aguesta competéncia siguesse traspassada formauments ath Conselh Generau d’Aran, encara demoren aspèctes tà implementar e ahèrs que, coma eth traspàs en matèria de proteccion civila e seguretat, non an estat desplegadi.

FINANÇAMENT

S’a aprovat er Acòrd de Finançament tà 2025 que prevé ua dotacion de 39’2 milions d’euros, çò que supause un 19% mès respècte de 2024, en tot èster aguest darrèr un pressupòst prorrogat.

Atau madeish, era Comission Bilaterau a aprovat era creacion deth grop de trabalh qu’a de concretar eth que serà eth Sistèma de Finançament dera Val d’Aran, e qu’a de veir era lum pendent aguest 2025.

Cau rebrembar qu’era Lei de Regim Especiau dera Val d’Aran de 2015 establie que, en un plaç de 3 ans eth Conselh Generau d’Aran auie de compdar damb un Modèl de Finançament pròpri, mès aguesta qüestion encara non s’auie resolvut. “Qu’era maxima institucion aranesa compde damb un Sistèma de Finançament pròpri e singular a de perméter que, per un costat, assegurem era qualitat des servicis publics que recep era ciutadanetat e, per aute, pogam desvolopar era nòsta autonomia politica damb garantides e en compliment de çò que mandate er Estatut d’Autonomia e era Lei d’Aran, e mos permete tanben èster corresponsables deth nòste finançament”, manifestaue era sindica d’Aran, en tot híger que, “era constitucion d’aguest grop de trabalh ei eth darrèr pas entà artenhé’c”.

CONSOLIDACION DER AUTOGOVÈRN

Un des acòrds mès destacadi dera Comission Bilaterau a estat era signatura dera declaracion institucionau sus eth reconeishement dera singularitat d’Aran e eth desvolopament deth sòn autogovèrn.

Aguesta Declaracion soslinhe eth compromís dera Generalitat de Catalunya e deth Conselh Generau d’Aran entà garantir eth respècte e consolidacion dera autonomia politica d’Aran, e assegurar qu’eth Conselh Generau d’Aran age un reconeishement juridic e administratiu explicit e singular, atau e coma mandaten er Estatut d’Autonomia de Catalunya e era Lei d’Aran. Tanbe, era Declaracion explicite qu’andús govèrns se compromenten a impulsar es reformes de besonh entà garantí’c.

En aguest sens, era sindica d’Aran insistie en que “ei essenciau que se dèishe de tractar ath Conselh Generau d’Aran coma ua administracion locau, pr’amor que, ath delà de gestionar competéncies autonomiques coma era sanitat, se contraditz eth pròpri concèpte d’autogovèrn reconeishut en Estatut e ena Lei d’Aran” e higie que “tot açò condicione qu’eth servici qu’era maxima institucion balhe ara ciutadanetat aranesa se veigue comprometut en un futur propèr”.

Entath conselhèr dera Presidéncia, Albert Dalmau, “cau milhorar era coordinacion entre es dues institucions e impulsar mès airines qu’ ajuden a gestionar competéncies tan de besonh entàs ciutadants e ciutadanes com son eth sistèma de salut, atencion sociau, cultura e  lengua, atau coma eth sistèma d’emergéncies”. Eth conselhèr Dalmau a defensat “un sistèma de finançament entà assegurar era corresponsabilitat, era estabilitat e era bona coordinacion institucionau”.

Pendent era Comission Bilaterau tanben s’a informat sus er estat des trabalhs e negociacions damb es diuèrsi departaments dera Generalitat de Catalunya, autant en çò que hè as traspassi pendents, coma eth der espòrt, coma es actualizacions competenciaus en matèria de torisme e promocion economica, cultura o accion sociau.

Era sindica d’Aran a volut tanben manifestar era importància qu’a entara Val d’Aran que Catalunya pogue aprovar es sòns pressupòsti entà 2025, e a arregraït “era volentat de trabalh e predisposicion deth govèrn dera Generalitat de Catalunya entà auançar en toti aguesti ahèrs, atau coma en sòn compromís tà consolidar er autogovèrn d’Aran coma garantida tà qu’es besonhs des aranesi siguen atengudi”.

Vielha, 10 de gèr 2025