Vielha, 6 de junhsèga de 2018.- Era familha Sandaran Frontfreda a depausat en Archiu Generau d’Aran ua part dera bibliotèca personau deth poèta aranés Jusèp Sandaran Bacaria. Es volums entradi son òbres d’autors coma Josep Carner, Albert Albert Torrellas, Salvador Borrut e Soler, Joaquim Marides-Carbon, Joan Malagarriga, Ramon Suriñach Sentíes, Plàcid Vidal, datadi entre es ans 1904-1935. Toti es libres pòrten ua dedicatòria personau qu’eth pròpri autor hè ta Sandaran. Tanben a entrat ua còpia dera traduccion dera òbra de William Shakespeare ‘Enric IV’ que Sandaran vedec publicada eth 1907.

Er an 2005, es hemnes Eulàlia Sandaran Fontfreda, Clara Sandaran Fontfreda e eth senhor Francesc Sandaran Fontfreda signen eth contracte de diposit deth hons personau deth sòn pair-sénher, Jusèp Sandaran Bacaria. Aqueth madeish an era documentacion entre en Archiu Generau d’Aran. Eth hons ei format per manuscrits deth pròpri Sandaran (estudis sus era lengua aranesa, poèmes, conferéncies, òbres de teatre, costums…), correspondéncia damb d’auti autors contemporanèus e fotografies familhaus.

Jusèp Sandaran Bacaria, de casa Ferret de Canejan, nèish eth 31 de gèr de 1875. Jusèp se maride damb Felipa Sambeat Romeva tanben de Canejan. Eth matrimòni va a viuer en Barcelona, a on Sandaran morís er an 1942. Entre 1906 e 1913 inície ua epòca de produccion lingüistica ena defensa dera lengua aranesa. Escriu poèmes que presente en diuèrsi jòcs floraus e que ve publicadi es diuèrses publicacions occitanes coma “Bouts dera Montanho”; arrecuelh costums araneses, sustot de Canejan, inície un projècte de gramaticiana aranesa e amasse, en mès de 600 fiches, paraules, refranys e dites araneses.

Tot aguest trabalh culmine ena conferéncia, que pronóncie eth 23 d’octobre de 1913 en Ateneu Obrer del Districte II de Barcelona e que se titole “Era Val d’Aran e es Catalans”. Ei en aguest periòde quan coïncidís damb importants personatges contemporanèus que tanben trabalhen era lengua aranesa o er occitan coma Mossen Josep Condò Sambeat, Bernat Sarrieu e Josep Aladern, entre d’auti. Er 1 de mai de 1912 finalize un libre manuscrit de poèmes dedicadi ara sua hemna. En eth escriu 19 poèmes eth catalan e 6 er aranés. Entre 1918 e 1940 escriu poèmes en catalan que tanben veirà publicadi.

Es documents ja se pòden consultar era linha a trauès deth cercaire de hons e documents d’Archius en Linha: cercaire de hons e documents deth Hilat d’Archius Comarcaus de Catalonha.

Informacion elaborada peth Hilat d’Archius Comarcaus dera Generalitat de Catalonha.